اصول گام برداری

هنگام كوهنوردی باید انرژی خود را به گونه ای تقسیم نماییم تا كمتر خسته شویم . تند راه رفتن در سربالاییها به ویژه در كسانی كه فاقد آمادگی جسمانی لازم اند یا این كه كوله پشتی سنگینی با خود به همراه دارند، نه تنها باعث تنگی نفس خواهد شد، بلكه مصرف انرژی بیشتری را می طلبد. اگر این عمل ادامه یابد، شخص كوهنورد به اصطلاح خواهد برید.

بیشتر كسانی كه در كوه می‏برند آنهایی هستند كه انرژی خود را به خوبی تقسیم ننموده اند. طول قدم یك كوهنورد باید با در نظر گرفتن قد و عوامل دیگری همچون شیب مسیر تنظیم شود. در مكان های تقریبا تخت كه شیب اندكی دارد، می‏توان قدم های بلندتری برداشت. ولی در سربالاییها و مكان های پرشیب باید فاصله قدمها را كوتاهتر گرفت تا خستگی به كمترین میزان خود رسد. هنگام راهپیمایی باید تمام سطح پا را روی زمین گذاشت. اما در بعضی از سربالاییها می‏توان فقط از قسمت جلویی پا نیز استفاده كرد.

یكی از نكات بسیار مهم در كوهپیمایی، تنفس صحیح هنگام صعود و فرود است. زیرا كه با تنفس صحیح، اكسیژن كافی به بدن خواهد رسید. به خصوص كه در ارتفاعات به دلیل كم شدن میزان تراكم اكسیژن هوا، بدن نیاز به صرف انرژی بیشتری برای كسب اكسیژن مورد نیاز خود دارد. هنگامِ دم می‏توان هم از بینی و هم از دهان استفاده نمود با نسبت حدوداً 70 به 30 درصد. استفاده صرف از بینی با توجه به تمام مزایای آن، به دلیل حجم هوای ورودی كمتر گاهی اوقات امكان پذیر نیست. هنگام بازدم باید هوای درون ریه ها را محكم از دهان خارج كرد، بازدم قوی، تا بتوان از حجم هوای مرده داخل ریه ها تا حد امكان كاست و هوای پر اكسیژن را جایگزین آن نمود. تعداد دفعات دم و بازدم، به عواملی چون ارتفاع، آمادگی جسمانی، شیب مسیر، طول قدمها، حجم ریوی، میزان گازهای آلاینده موجود در هوا، دمای هوا، میزان تعریق و تعرق، میزان رطوبت هوا و در نهایت نحوه قرارگیری سر و گردن بستگی دارد.

معمولاً نمی‏توان مدت زمان طی یك مسیر معین را با دقت كامل تعیین كرد. اما روشهایی وجود دارد كه می‏توان با استفاده از آنها این زمان را با دقت قابل قبولی به دست آورد. یكی از این روش ها به قانون نای اسمیت معروف است. با استفاده از این قانون و داشتن نقشه های بزرگ مقیاس 5000 یا بزرگتر می توانیم قبل از انجام یك برنامه، تقریب خوبی برای زمان انجام آن برنامه به دست آوریم. باید عادت نماییم تا بعد از حدود 2 ساعت كوهپیمایی مداوم حدود 10 تا  15 دقیقه استراحت كنیم تا بدنمان بتواند خود را برای فعالیت بعدی آماده كند.

 در موقع عبور از سطوح شیب دار باید عمود برسطح حركت نماییم در این حالت باید پاها را نیز عمود بر سطح افق قرار داد. در شیب ها می‏توان از باتوم راهپیمایی نیز استفاده نمود. تا حد امكان از صعود در شیبهای پر از سنگریزه و شن اجتناب نمایید چرا كه با صرف انرژی زیاد مسافت كمی را خواهید پیمود. در این جور مكانها باید جایی را انتخاب كرد تا شخص به عقب لیز نخورد. هنگام پایین آمدن از این نوع سطوح باید اول پاشنه پا را روی زمین گذاشت. هنگام پایین آمدن از شیب های تند بهتر است فاصله قدمها را كوتاه انتخاب نماییم. رعایت فاصله مناسب با نفر جلویی نیز از واجبات است  به طوریكه اگر نفر جلویی ناگهان ایستاد، تعادل نفر قبلی به هم نخورده و احتمالاً به نفر جلو برخورد نكند. از سویی اگر تعادل نفر عقب به هم خورد، نفر جلویی فرصت كافی برای عكس العمل داشته باشد.

باید به خاطر بسپاریم كه هنگام پایین آمدن متناسب با میزان شیب مسیر زانوها را خم و بالا تنه را نیز به شرط آنكه مركز ثقل بدن هنوز داخل سطح اتكای بدن بماند، به جلو متمایل كنیم. شیب های بیش از 20 درجه را چه هنگام صعود و چه هنگام فرود حتماً به صورت مارپیچ زیگزاگ طی نمایید ؛ زیرا در این صورت فشار وارد بر بدن بسیار كمتر می شود. به یاد داشته باشید كه هر چه شیب تندتر می شود، زاویه بین دوخط زیگزاگ کمتر و طول مسیر زیگزاگ با توجه به پهنای منطقه مانور بلندتر می‏شود. هنگام بالا رفتن از شیب ها بهتر است كه از پاكوبها برای طی مسیر استفاده شود و حتی المقدور از مسیرهای نامشخص پرهیز گردد. مسیرهای با شیب كم را میتوان به طور مستقیم بالا رفت. این مسیرها اكثراً مسیرهایی هستند كه از گذشته دور اهالی كوهپایه‏نشین آن منطقه، در شرایط هوایی مناسب، به دلایل متفاوت در آن تردد می‏كردند كه اكنون مورد توجه كوهنوردان قرار گرفته است. این گونه مسیرها غالباً در كنار رودها یا كَمر بر كوهها قرار دارد. به روش كه در حال بالا رفتن از شیبی باشیم باید پای باردار همیشه به صورت مستقیم قرار بگیرد . این عمل باعث می‏شود تا فشار وزن بدن از روی ماهیچه های پا خارج شده و به استخوان ها و تاندون ها منتقل شود. در غیر این صورت ماهیچه های پا باید دائماً وزن بدن را تحمل كنند كه این امر سبب خستگی زودرس خواهد شد.

منبع: نامشخص